ASPECTO MÁIS RELEVANTE DO TEMA 7: O ensino e a aprendizaxe de linguas estranxeiras en países da nosa contorna

É innegable a importancia que ten a ensinanza e a aprendizaxe das linguas estranxeiras e todos os países son conscientes disto. Así, cada un deles adoptou as medidas que pensou que eran as máis oportunas para impulsalas, mais non todos obtiveron os mesmos resultados. Nestas liñas analizarei o nivel que posúen determinados países europeos respecto ás linguas estranxeiras, centrándome sobre todo en España. Ademais, comentarei brevemente as características máis salientables do sistema educativo finlandés, considerado un dos mellores en Europa, e explicarei aquelas medidas que o sistema educativo español implantou e que o finlandés optou por non as aplicar ó consideralas pouco efectivas.

Antes de avaliar os índices de nivel das linguas estranxeiras nos distintos países da Unión Europea é preciso determinar cal é a lingua estranxeira que máis se emprega dende a etapa da educación primaria e que, polo tanto, será considerada como primeira lingua estranxeira. Para elo, tomei como referencia o informe da Rede Eurydice sobre a ensinanza de linguas nos centros escolares de Europa 2012. A Rede Eurydice informa sobre os sistemas educativos europeos e, segundo o seu informe publicado, o inglés sería a lingua que máis se estuda como lingua estranxeira en todos os países. A continuación estaría o francés ou o alemán como segunda lingua estranxeira e o español sería a terceira o cuarta lingua que máis se ensina.

Unha vez establecidas a primeira e a segunda lingua estranxeira é hora de analizar o nivel de competencias en linguas estranxeiras do alumnado europeo. Así, hai determinados estudos que miden este nivel, como o Estudo Europeo de Competencia Lingüística (EECL). Este estudo mostra como a porcentaxe de alumnos/as españois que acadan o nivel B2 en comprensión oral na primeira lingua (inglés) é do 12% e como en Suecia ou Malta supera o 70%. Respecto á comprensión lectora, España presenta o 18% que posúen o nivel B2 en contraposición a países como Suecia, Malta ou Estonia que superan claramente o 40%, de feito, Suecia e Malta logran máis do 60%. E a última competencia que examina o EECL é a expresión escrita, onde só o 9% do alumnado español ten un nivel B2 na primeira lingua estranxeira. De novo, Suecia, Malta e Estonia son os países que mellores resultados obteñen: máis do 25%. É preciso aclarar que Malta presenta uns elevados porcentaxes en todas as competencias debido a que foi unha colonia británica. Neste estudo compróbase como España consigue os peores resultados na comprensión oral.

Respecto á segunda lingua estranxeira (francés), España acada bos resultados en comprensión lectora, tendo en conta que só dous países máis (Portugal e Grecia) tamén elixiron a lingua francesa como segunda lingua. O caso máis curioso é o de Suecia, que logra un dos mellores resultados no tocante á primeira lingua estranxeira (inglés) e un dos peores na segunda lingua (español).

Deste estudo se desprende o feito de que o nivel de competencia da primeira lingua estranxeira na maioría de países europeos é superior á segunda e de que o sistema educativo español aínda ten que esforzarse máis para que o seu alumnado adquira un alto nivel de competencia nas linguas estranxeiras.

Ó falar de países cun elevado nivel nas linguas estranxeiras (sobre todo na primeira), non me podo esquecer de Finlandia. Segundo o último informe de Education First, English Proficiency Index (EPI), Finlandia ocupa o quinto lugar entre os 70 países avaliados fronte o posto 23 de España. O alto nivel na primeira lingua estranxeira (inglés) en Finlandia ten a súa orixe na educación.

O éxito do sistema educativo finlandés reside en varios aspectos que comentarei a continuación. O primeiro aspecto é que a educación obrigatoria comeza ós 7 anos e se empeza a estudar as linguas estranxeiras á idade de 9 anos; ademais, a lei establece que sexa gratuíta, incluíndo o material escolar e o comedor. Un segundo aspecto está relacionado coa organización da aula. En Finlandia o número de alumnos/as por aula é de 18 e o horario de clase é de 45 minutos con descansos de 15 minutos, tal e como se pode comprobar no programa de Jordi Évole, Salvados. Un terceiro aspecto e que é o piar fundamental do sistema educativo finlandés é a figura do/a docente. O/a profesor/a finlandés/a está altamente preparado: os finlandeses escollen só os mellores alumnos/as para ser profesores. Outra clave é o prestixio do que gozan dentro da sociedade e que contribúe a que estean máis motivados e teñan maior autonomía dentro da aula. Está claro que con estas características só non se acada o éxito, por iso a sociedade finlandesa conta cunha serie de valores esenciais como a importancia que se lle dá á intelixencia e á creatividade.

Unha vez examinado o sistema educativo finlandés, pódense comprobar as diferenzas co noso país. España implantou unha serie de medidas que non parecen moi efectivas para o país nórdico. Así, os alumnos españois comezan a estudar obrigatoriamente a primeira lingua estranxeira ós 6 anos, antes que os alumnos finlandeses. Respecto á organización da aula, España conta cun número elevado de alumnos/as por aula (ata 26), contrastando co número máis reducido de Finlandia (18). Tamén os alumnos españois teñen un alto número de horas de clase respecto ó país finlandés (875 horas lectivas fronte ás 608 de Finlandia). En canto ó tempo dedicado ó estudo , os alumnos españois son moi aplicados, segundo o informe PISA ocupan o quinto posto, en contraposición co país nórdico que se sitúa no último.

Ademais disto, é importante sinalar a visión que ten a sociedade española do/a docente, que difire moito da finlandesa. O desprestixio dos/as profesores/as españois está relacionado coa perda da calidade educativa e da autoridade, así como cos cambios de lexislación sobre a educación dos últimos anos. A sociedade percibe que o noso sistema educativo non proporciona os resultados esperados e que os principais responsables de que ocorra isto son os/as profesores/as, polo que a profesión de docente non se valora como debería.

A modo de conclusión, a través dos distintos informes comprobouse que España segue a estar nunha posición inferior respecto ás linguas estranxeiras se se compara con outros países europeos. Ademais, analizando o sistema educativo de Finlandia, España debe revisar as súas medidas xa que non comportan unha mellora no sistema de ensinanza. A solución non radica en imitar o modelo finlandés, xa que o tema da educación é demasiado complexo para simplificalo a «copiar» o sistema doutro país. Mais si que hai certas medidas que se poderían aplicar como a redución de cargas lectivas e o número de alumnos/as por aula ou cambiar a forma que ten a sociedade de concibir a profesión docente. Ademais disto, a peza fundamental reside na mentalidade da comunidade, non só no tocante ó equipo docente, senón respecto ó proceso de ensinanza-aprendizaxe en xeral. Non só con estas medidas se pode axudar a conseguir unha mellorar no ámbito educativo, senón que é necesario que todos os axentes que están inmersos neste proceso (profesorado, familias, alumnado...) sexan conscientes do seu papel e asuman a súa responsabilidade.

Leave a Comment competencias, docencia, inglés, lenguas extranjeras, reflexións de aula