Lengua materna vs. lengua extranjera

Aunque en el título aparezcan los conceptos de lengua materna y lengua extranjera, cuando hablamos sobre el contexto de adquisición de una lengua se suelen utilizar los conceptos de lengua inicial (L1), lengua segunda (L2) y lengua extranjera (LE).

La lengua inicial (L1) es la primera lengua que aprendemos desde que nacemos, de manera inconsciente. La podríamos considerar como la lengua materna, a pesar de que este término resulta confuso, ya que la figura de la madre no es la única implicada en el proceso de aprendizaje de una lengua.

La lengua segunda (L2) es la lengua que adquirimos una vez que ya tenemos asimilado la L1 y la aprendemos por medio de la comunidad de hablantes (por ejemplo, en el colegio, en la calle...). Una persona puede adquirir varias lenguas segundas.

Y la lengua extranjera (LE) es aquella que solo adquirimos en el entorno escolar de manera consciente, con un determinado objetivo (por ejemplo: Estudio inglés porque me voy a ir a trabajar a un país de habla inglesa).

De esta manera, hay que tener claro cada término, ya que muchas veces lleva a confusión.

Si hablamos sobre la docencia de las lenguas, el objetivo principal del/de la docente es que el alumnado tenga el máximo contacto con la comunidad de hablantes y con la cultura de esa lengua, ya que hay ciertos aspectos de la lengua (por ejemplo, la pragmática) que solo se pueden adquirir en el país de origen de la lengua. También es esencial que el/la profesor/a de lenguas utilice estrategias para ampliar el repertorio lingüístico de los/las alumnos/as.   

El/la docente también tiene que tener en cuenta que cada lengua tiene una forma de aprendizaje distinta, no es lo mismo aprender una lengua segunda que una lengua extranjera, por lo que la didáctica empleada ha de ser diferente. En cuanto a este aspecto, se distinguen tres grandes tipos de didácticas que os las comentaré brevemente en esta presentación que realicé con la herramienta Zoho Docs. Os remito a esta entrada en la que os explico su funcionamiento.

¿Sabéis algo más sobre este tema? Espero vuestros comentarios.

Leave a Comment Carlos Valcárcel, diario, didáctica, lengua materna, lenguas extranjeras, TIC

Lengua materna vs. lengua extranjera: actividad colaborativa

En la segunda sesión de la materia Didáctica de la enseñanza de las lenguas extranjeras realizamos una actividad para ser conscientes de lo que sabíamos sobre la lengua materna y la lengua extranjera. Al  principio puede resultar chocante, puesto que todas mis compañeras y yo misma somos personas con una trayectoria académica versada en letras, pero después descubrimos que esta actividad fue una buena forma de introducir el tema de esa sesión: La situación de la enseñanza de las lenguas extranjeras.

En grupos de 4 personas tuvimos que reflexionar y llegar a un acuerdo para buscar las similitudes y las diferencias que hay entre la lengua materna y la lengua extranjera. Al empezar, solo se nos ocurrían diferencias, pero, poco a poco, conseguimos encontrar varias semejanzas.

Posteriormente, comentamos nuestras ideas al resto del aula y entre todas expusimos las principales similitudes y diferencias existentes entre la lengua materna y la lengua extranjera.

Aquí os dejo una infografía sobre ello que elaboré con la herramienta Easel.ly. Si aún no la conocéis, os comparto un tutorial sobre esta aplicación. Espero que os sea útil. ¡Hasta la próxima entrada!

Leave a Comment actividades, Carlos Valcárcel, didáctica, dossier, infografía, lengua materna, lenguas extranjeras, TIC

Presentación de la nueva materia: Didáctica de la enseñanza de las lenguas extranjeras (segunda parte)

Como ya os comenté en mi última entrada hoy os voy a explicar alguna de las actividades que realicé el primer día en la materia de Didáctica de la enseñanza de las lenguas extranjeras.

Primero, por parejas tuvimos que reflexionar sobre qué punto sería el más importante, desde el punto de vista profesional, de esta lista de contenidos:

                   

Después de varios minutos y de comentarlo con el resto de la clase, llegamos a la conclusión de que es fundamental que el/la docente de lenguas extranjeras sepa planificarse y programar. A partir de ello se tienen en cuenta las demás variables (la edad del grupo-aula, el uso y la forma de adquisición de la lengua, la metodología, la legislación...).

Una segunda actividad fue la de elaborar 5 preguntas sobre el contenido visto en esa sesión. La verdad es que me pareció una buena idea para aplicarla en el aula con cualquier tipo de materia. Así, el/la profesor/a es consciente de lo que ha aprendido su alumnado.

Para llevar a cabo esta actividad es necesario que el estudiantado forme grupos de 4-5 personas (dependiendo del número de alumnos/as que haya en el aula) y que, primero, reflexionen sobre lo comentado en la sesión y después elaboren 5 preguntas sobre lo mismo siguiendo los 5 organizadores gráficos o, como se conoce más en inglés, la regla de las 5 W (5 W's):

                              

Una vez que estén todas las cuestiones hechas, cada grupo pregunta a otro grupo, este contesta y le pregunta a otro. Y así hasta que todos los grupos hayan preguntado y respondido.

Es una forma distinta de revisar lo aprendido y que los/as estudiantes trabajen de manera colaborativa. Es importante animarlos cada vez que respondan correctamente, así se motivarán más.

A partir de esta actividad surgieron ideas para practicar el vocabulario o profundizar en la cultura de un país determinado. La que más me gustó es esta que os presento a continuación.

Actividad	¿Qué llevarías a una isla desierta?
Nivel	Aplicable a cualquier nivel (simplemente hay que aumentar el grado de dificultad).
Objetivos	- Practicar un contenido determinado. - Reflexionar sobre lo que uno sabe. - Desarrollar la expresión oral. - Aprender a trabajar colaborativamente.
Desarrollo de la actividad	Cada pareja de estudiantes elige 1-5 elementos1 de una lista que le entregará el/la docente2. A continuación, se iniciará un debate sobre la importancia de dichos elementos: ¿por qué se han elegido esos y no otros? Cada pareja reflexionará sobre los elementos seleccionados y, posteriormente, le explicará el motivo de su elección al resto de parejas. 1El número dependerá del/ de la docente. 2Sobre el contenido que se deseé revisar.
Destrezas que se practican	Expresión oral
Dinámica	Parejas / Grupal
Materiales necesarios	Lista de objetos (realizada por el/la docente) sobre un tema determinado
Temporalización	15-20 min aprox.

Como podéis ver, esta actividad se puede aplicar a muchas temáticas: los objetos de una casa, los animales, los distintos tipos de ropa que existen, etc.
¿Conocéis actividades similares? Os animo a que dejéis un comentario explicándolas.  

Y así termino por hoy. ¡Hasta la siguiente entrada!

Leave a Comment actividades, Carlos Valcárcel, didáctica, dossier, lenguas extranjeras, presentación

Presentación de la nueva materia: Didáctica de la enseñanza de las lenguas extranjeras (primera parte)

El lunes comencé una nueva asignatura del máster: Didáctica de la enseñanza de las lenguas extranjeras. A lo largo del curso, distintos/as docentes nos comentaron que esta materia es muy importante en nuestra formación como futuros/as profesores y que aprenderemos mucho, por lo que mis expectativas son altas. Ahora bien, aquí me surge una duda: si es tan importante en nuestra formación, ¿por qué se imparte como última materia? ¿No sería preferible que se diera antes? Seguramente el tiempo me dará un motivo lógico por lo cual sucede esto.

Siguiendo con lo que os comentaba anteriormente, en Didáctica de la enseñanza de las lenguas extranjeras aprenderemos, entre otras cosas, a elaborar unidades didácticas y programaciones (¡esenciales en nuestra labor como docentes!), a crear actividades que trabajen las 4 destrezas y a potenciar capacidades para que el proceso enseñanza-aprendizaje sea más motivador y eficaz para el alumnado. Promete ser una asignatura interesante.

En cuanto a la evaluación de una parte de la materia, esta estará basada en portfolios, una estrategia de enseñanza y aprendizaje que me parece que vale la pena analizar.

Antes de nada, para aquellas personas que desconozcan lo que es un porfolio, simplemente decir que se trata de un recurso que se incluye en el proceso de enseñanza-aprendizaje. Su principal objetivo es el de desarrollar y evaluar las competencias del alumnado.

Para explicar brevemente sus ventajas e inconvenientes he creado un vídeo con la herramienta PowToon. Aquellos que no sepáis muy bien cómo funciona os remito a una entrada en la que os hablo sobre esta herramienta.

Como veis, el uso del portfolio puede ser muy útil en el aula, pero, en mi opinión, hay que tener en cuenta que se debe emplear como complemento del aprendizaje. Si os interesa el tema, podéis encontrar más información en esta presentación.

Además del portfolio, para evaluar también se utilizará una rúbrica como la que aparece abajo (está en gallego).

Y aquí acaba la primera parte de esta entrada. En la próxima os comentaré algunas de las actividades que realizamos el primer día en Didáctica de la enseñanza de las lenguas extranjeras y os propondré otras similares.

Leave a Comment Carlos Valcárcel, diario, didáctica, evaluación, lenguas extranjeras, portfolio, presentación, rúbrica

ASPECTO MÁIS RELEVANTE DO TEMA 8: Análise dos métodos de ensino de linguas estranxeiras

A forma ideal de ensinar unha lingua evolucionou ó longo da historia e así, hoxe en día, podemos contar con numerosos métodos. A maioría dos métodos son orixinarios de Europa ou dos Estados Unidos. A continuación, analizarei os distintos métodos de ensinanza de linguas estranxeiras, centrándome naqueles europeos e estadounidenses.

Procedente de Alemaña, a finais do século  XVIII, está o método de gramática e tradución ou método prusiano, que pon énfase nas regras gramaticais a través da aprendizaxe dedutiva. Este método baséase na memorización, nas listas bilingües, na literatura e, por suposto, na gramática e na tradución. Para o método prusiano a aprendizaxe lévase a cabo por medio de regras gramaticais e, despois, aplícase á tradución de oracións á lingua materna (L1) ou dende esta á lingua estranxeira ou segunda (L2). Aquí o aspecto oral e auditivo non importa.

Tras cuestionar este método, xorde en Boston (Estados Unidos) o método natural ou método de Gouin, que parte da convición de que a aprendizaxe dunha segunda lingua segue un proceso similar ó da primeira. Os principios dos que parte este método son que a partir da pronunciación o/a alumno/a aprende unha lingua, que a aprendizaxe dunha lingua pode realizarse sen recorrer á lingua materna e a importancia da comunicación oral. Neste método o/a docente utiliza un sistema de preguntas e respostas na segunda lingua. O método natural converterase posteriormente no método directo.

O método directo ou método Berlitz é o máis estendido de entre todos os métodos naturais. Orixinario de Alemaña e máis de Francia, este método emprega exclusivamente a segunda lingua ou lingua meta. Xira en torno ó contido léxico e a ensinanza da gramática é indutiva, é dicir, a través dun audio ou texto preséntanse as regras. Realízanse ditados e redaccións para traballar a expresión escrita e utilízanse obxectos e debuxos para presentar o vocabulario. Co método directo o/a profesor/a é o auténtico protagonista da clase, este non explica nin dá discursos, senón que fai preguntas e corrixe os erros do alumnado. Hai moitos detractores deste método que afirman que carece de base metodolóxica, mais fixo visible certos problemas que existían na ensinanza das linguas estranxeiras.

Da Gran Bretaña dos anos vinte procede o método oral e ensino situacional de linguas. Fronte ás dificultades que supoña o método directo, foron lingüistas como Palmer en Hornby quen idearon as bases do método oral. Aquí emprégase a lingua meta, poténciase a destreza comunicativa, ensínase a gramática indutivamente, deséñanse situacións para usar a lingua meta e concíbese como importante o vocabulario e a gramática. Este método evolucionou ata converterse na ensinanza situacional de linguas, entre os anos 50 e 60.

Por aquela época, en Estados Unidos comézase a dar unha maior importancia ó ensino de linguas estranxeiras e aparece o método audiolingüe ou método Fries. O principal obxectivo deste método é o desenvolvemento das competencias de comprensión e expresión oral, a partir das cales, o/a alumno/a poderá mellorar a expresión escrita. A secuencia da clase sería: primeiro, unha audición dun texto; a continuación, traballar oralmente ese texto mediante exercicios de repetición e memorización e, por último, realizar actividades estruturais orais e escritas. Este método está baseado nos drills, que consisten en repetir o escoitado.

Fronte ós métodos puramente gramaticais, xorde o método comunicativo (Communicative Approach) ou enfoque nocional-funcional, que dá prioridade ás destrezas comunicativas. Ademais, céntrase nas necesidades do alumnado, adecúa a lingua a cada situación e inclúe a interacción entre o/a docente e o/a estudante. Con este método lévanse a cabo actividades para encher ocos, xogos teatrais ou de rol (role play), realízanse cuestionarios ou enquisas. O método comunicativo non responde a ningún texto ou autoridade única, senón que existen distintas versións e interpretacións do mesmo.

Volvendo ós Estados Unidos, e máis concretamente a California, durante os anos 70 prodúcese un auxe do método Asher ou tamén chamado resposta física total. Este método afirma que a memoria se activa pola resposta física do/a alumno/a, a través de accións apréndese unha lingua. O/a profesor/a concíbese como un director de teatro e dálle maior importancia á comprensión oral, xa que é fundamental para despois producir. Neste método non hai libros de textos nin materiais establecidos, realízanse actividades do tipo «Simón di».

Xa en Europa, nos anos 60 Gattegno populariza o método silencioso, que concibe o proceso de aprendizaxe dunha lingua como un proceso mental. Recibe este nome porque o/a docente queda relegado a un segundo plano, dándolle protagonismo ó alumnado. Neste método non se empregan técnicas de repetición nin de imitación, senón que se usan apoios gráficos e visuais, regretas de cores e mímica. Para o método silencioso, a lingua preséntase como series de cores nas que se distinguen as vocais e as consonantes e a gramática non importa, senón a pronunciación. Normalmente, na aula os/as estudantes séntanse en círculo e interactúan entre eles.

No ano 1978, en Bulgaria xurdiu un dos métodos de ensinanza máis innovadores: a suxestopedia. Este método foi creado polo psiquiatra Lozanov e que afirma que unha persoa aprende mellor unha lingua se está nun ambiente relaxado e distendido, por medio da suxestión. A suxestopedia céntrase no vocabulario e na comunicación oral e a través de carteis, cancións, dramatizacións de lecturas, xogos teatrais ou de rol créase un contorno agradable no que o/a estudante asimila mellor os coñecementos. Este método evita a corrección de erros e a avaliación por métodos formais porque considera que prexudica o ambiente provocando ansiedade no alumnado.

E, por último, o método que se emprega actualmente é o enfoque por tarefas, creado no Reino Unido. Este método susténtase no feito de que a partir dunha «tarefa» (unha ou máis actividades) desenvólvese a competencia comunicativa do/a estudante e favorécese a autonomía da aprendizaxe («aprender a aprender»). Para levar a cabo unha tarefa é necesario aprender a lingua. Co enfoque por tarefas o/a profesor é o responsable de controlar todas as actividades e o/a alumno/a participa activamente no proceso de aprendizaxe.  

En resumo, tanto os métodos europeos (método de gramática e tradución, método directo, método oral, método silencioso, suxestopedia e o enfoque por tarefas) como os estadounidenses (método natural, método audiolingüe e a resposta física total) supuxeron un cambio na forma de ver a ensinanza das linguas estranxeiras no seu momento. Hai que ter en mente que non existe ningún método de ensinanza que sexa perfecto, todos teñen as súas vantaxes e as súas desvantaxes. Por exemplo, o método comunicativo ten como parte positiva que atende ás necesidades do alumnado e que o capacita para unha comunicación real, mais tamén presenta o inconveniente de que o/a profesor/a require unha gran habilidade á hora de adecuar o input ó nivel dos/das estudantes. Tampouco hai ningún método que se adecúe ás necesidades de todos os/as estudantes. É tarefa do/a docente decidir cal é o método que mellor se axeita ó seu grupo-aula.

Leave a Comment docencia, lenguas extranjeras, métodos de enseñanza, reflexións de aula

ASPECTO MÁIS RELEVANTE DO TEMA 7: O ensino e a aprendizaxe de linguas estranxeiras en países da nosa contorna

É innegable a importancia que ten a ensinanza e a aprendizaxe das linguas estranxeiras e todos os países son conscientes disto. Así, cada un deles adoptou as medidas que pensou que eran as máis oportunas para impulsalas, mais non todos obtiveron os mesmos resultados. Nestas liñas analizarei o nivel que posúen determinados países europeos respecto ás linguas estranxeiras, centrándome sobre todo en España. Ademais, comentarei brevemente as características máis salientables do sistema educativo finlandés, considerado un dos mellores en Europa, e explicarei aquelas medidas que o sistema educativo español implantou e que o finlandés optou por non as aplicar ó consideralas pouco efectivas.

Antes de avaliar os índices de nivel das linguas estranxeiras nos distintos países da Unión Europea é preciso determinar cal é a lingua estranxeira que máis se emprega dende a etapa da educación primaria e que, polo tanto, será considerada como primeira lingua estranxeira. Para elo, tomei como referencia o informe da Rede Eurydice sobre a ensinanza de linguas nos centros escolares de Europa 2012. A Rede Eurydice informa sobre os sistemas educativos europeos e, segundo o seu informe publicado, o inglés sería a lingua que máis se estuda como lingua estranxeira en todos os países. A continuación estaría o francés ou o alemán como segunda lingua estranxeira e o español sería a terceira o cuarta lingua que máis se ensina.

Unha vez establecidas a primeira e a segunda lingua estranxeira é hora de analizar o nivel de competencias en linguas estranxeiras do alumnado europeo. Así, hai determinados estudos que miden este nivel, como o Estudo Europeo de Competencia Lingüística (EECL). Este estudo mostra como a porcentaxe de alumnos/as españois que acadan o nivel B2 en comprensión oral na primeira lingua (inglés) é do 12% e como en Suecia ou Malta supera o 70%. Respecto á comprensión lectora, España presenta o 18% que posúen o nivel B2 en contraposición a países como Suecia, Malta ou Estonia que superan claramente o 40%, de feito, Suecia e Malta logran máis do 60%. E a última competencia que examina o EECL é a expresión escrita, onde só o 9% do alumnado español ten un nivel B2 na primeira lingua estranxeira. De novo, Suecia, Malta e Estonia son os países que mellores resultados obteñen: máis do 25%. É preciso aclarar que Malta presenta uns elevados porcentaxes en todas as competencias debido a que foi unha colonia británica. Neste estudo compróbase como España consigue os peores resultados na comprensión oral.

Respecto á segunda lingua estranxeira (francés), España acada bos resultados en comprensión lectora, tendo en conta que só dous países máis (Portugal e Grecia) tamén elixiron a lingua francesa como segunda lingua. O caso máis curioso é o de Suecia, que logra un dos mellores resultados no tocante á primeira lingua estranxeira (inglés) e un dos peores na segunda lingua (español).

Deste estudo se desprende o feito de que o nivel de competencia da primeira lingua estranxeira na maioría de países europeos é superior á segunda e de que o sistema educativo español aínda ten que esforzarse máis para que o seu alumnado adquira un alto nivel de competencia nas linguas estranxeiras.

Ó falar de países cun elevado nivel nas linguas estranxeiras (sobre todo na primeira), non me podo esquecer de Finlandia. Segundo o último informe de Education First, English Proficiency Index (EPI), Finlandia ocupa o quinto lugar entre os 70 países avaliados fronte o posto 23 de España. O alto nivel na primeira lingua estranxeira (inglés) en Finlandia ten a súa orixe na educación.

O éxito do sistema educativo finlandés reside en varios aspectos que comentarei a continuación. O primeiro aspecto é que a educación obrigatoria comeza ós 7 anos e se empeza a estudar as linguas estranxeiras á idade de 9 anos; ademais, a lei establece que sexa gratuíta, incluíndo o material escolar e o comedor. Un segundo aspecto está relacionado coa organización da aula. En Finlandia o número de alumnos/as por aula é de 18 e o horario de clase é de 45 minutos con descansos de 15 minutos, tal e como se pode comprobar no programa de Jordi Évole, Salvados. Un terceiro aspecto e que é o piar fundamental do sistema educativo finlandés é a figura do/a docente. O/a profesor/a finlandés/a está altamente preparado: os finlandeses escollen só os mellores alumnos/as para ser profesores. Outra clave é o prestixio do que gozan dentro da sociedade e que contribúe a que estean máis motivados e teñan maior autonomía dentro da aula. Está claro que con estas características só non se acada o éxito, por iso a sociedade finlandesa conta cunha serie de valores esenciais como a importancia que se lle dá á intelixencia e á creatividade.

Unha vez examinado o sistema educativo finlandés, pódense comprobar as diferenzas co noso país. España implantou unha serie de medidas que non parecen moi efectivas para o país nórdico. Así, os alumnos españois comezan a estudar obrigatoriamente a primeira lingua estranxeira ós 6 anos, antes que os alumnos finlandeses. Respecto á organización da aula, España conta cun número elevado de alumnos/as por aula (ata 26), contrastando co número máis reducido de Finlandia (18). Tamén os alumnos españois teñen un alto número de horas de clase respecto ó país finlandés (875 horas lectivas fronte ás 608 de Finlandia). En canto ó tempo dedicado ó estudo , os alumnos españois son moi aplicados, segundo o informe PISA ocupan o quinto posto, en contraposición co país nórdico que se sitúa no último.

Ademais disto, é importante sinalar a visión que ten a sociedade española do/a docente, que difire moito da finlandesa. O desprestixio dos/as profesores/as españois está relacionado coa perda da calidade educativa e da autoridade, así como cos cambios de lexislación sobre a educación dos últimos anos. A sociedade percibe que o noso sistema educativo non proporciona os resultados esperados e que os principais responsables de que ocorra isto son os/as profesores/as, polo que a profesión de docente non se valora como debería.

A modo de conclusión, a través dos distintos informes comprobouse que España segue a estar nunha posición inferior respecto ás linguas estranxeiras se se compara con outros países europeos. Ademais, analizando o sistema educativo de Finlandia, España debe revisar as súas medidas xa que non comportan unha mellora no sistema de ensinanza. A solución non radica en imitar o modelo finlandés, xa que o tema da educación é demasiado complexo para simplificalo a «copiar» o sistema doutro país. Mais si que hai certas medidas que se poderían aplicar como a redución de cargas lectivas e o número de alumnos/as por aula ou cambiar a forma que ten a sociedade de concibir a profesión docente. Ademais disto, a peza fundamental reside na mentalidade da comunidade, non só no tocante ó equipo docente, senón respecto ó proceso de ensinanza-aprendizaxe en xeral. Non só con estas medidas se pode axudar a conseguir unha mellorar no ámbito educativo, senón que é necesario que todos os axentes que están inmersos neste proceso (profesorado, familias, alumnado...) sexan conscientes do seu papel e asuman a súa responsabilidade.

Leave a Comment competencias, docencia, inglés, lenguas extranjeras, reflexións de aula

ASPECTO MÁIS RELEVANTE DO TEMA 3: A aula de idiomas 3.0

O estilo de vida dos cidadáns evolucionou ó longo dos anos e trouxo consigo cambios no panorama económico, político, social, ..., e tamén no ámbito da educación. O que valía antes xa non serve agora. Neste contexto de continuo cambio, a sociedade demanda un tipo de aprendizaxe distinta a dos últimos anos, mais, cal é esa aprendizaxe? Que clase de docentes require a sociedade actual? Que características teñen que ter unha aula e o traballo realizado durante o curso para que sexan eficaces?  

A través destas liñas, analizarei brevemente os actores e os valores que a sociedade de hoxe en día precisa nunha aula para que sexa competente. Centrareime, sobre todo, na aula de linguas estranxeiras, xa que é o tema estrela deste blog.

En primeiro lugar, para determinar o tipo de aprendizaxe que require o alumnado actual hai que ter en conta a lexislación educativa. O desenvolvemento da Lei orgánica para a mellora da calidade educativa (LOMCE) impulsou cambios importantes que os centros e os/as docentes debían levar a cabo neste novo contexto educativo. Un destes cambios foi a introdución das competencias básicas no currículo, que afectou ás metodoloxías didácticas, ós criterios de avaliación e á organización escolar. Este enfoque baseado en competencias precisa dunha aprendizaxe verdadeiramente funcional, afastada das tarefas tradicionais.

Representación das «clásicas» tarefas

O alumnado deste século necesita unha aprendizaxe que estimule a súa capacidade para comprender e dominar o seu propio proceso de aprendizaxe (Pérez Gómez, A. I., 2007), que lle axude a desenvolver as competencias básicas, que o motive e que lle ensine valores como o traballo cooperativo, o respecto polas opinións dos demais, a empatía ou a confianza nun mesmo.

En segundo lugar, os actores e as actrices que están inmersos no proceso de aprendizaxe son, sen lugar a dúbidas, o equipo docente e o alumnado. A figura do/a profesor/a é clave para que o/a estudante poida desenvolver todo o seu potencial durante a súa traxectoria persoal e laboral. A sociedade actual demanda dun/dunha docente cunhas características propias, entre as que destacan a capacidade de aprender e de ensinar e o dominio da área de coñecemento que vai impartir (no caso que nos atangue, a lingua estranxeira). Na primeira habilidade inclúense calidades como a paciencia, a disposición de axudar, a empatía, a flexibilidade, a creatividade e a resolución de problemas.

Todas estas características non inflúen só no ámbito das linguas estranxeiras, senón tamén en todas as áreas de coñecemento. A labor do/a profesor/as non é só a de transmitir coñecementos, igualmente debe inculcar valores como os comentados no parágrafo anterior. Para que o grupo aula funcione adecuadamente, o/a docente debe saber identificar as súas necesidades.  

Ademais do equipo docente, a outra figura relevante no proceso de aprendizaxe é o/a alumno/a. O papel do/a estudante é o de deixar de ser un suxeito pasivo, é dicir, non volver a ser un mero receptor de coñecementos. O alumnado ten que participar activamente nos procesos de pescuda, estudo, reflexión, aplicación e comunicación do coñecemento; sempre orientado polo/a docente. Desta maneira, poderá desenvolver as súas competencias e chegará a ser capaz de aprender a aprender.

En terceiro lugar, para que a aula de linguas estranxeiras sexa eficaz é necesario que, tanto o/a profesor/a como o alumnado, se comprometan a dar o mellor de si mesmos/as. Á parte disto, o entorno no que se desenvolve o proceso de aprendizaxe é moi importante. A organización espacial e temporal debería ser máis flexible e creativa, porque moitas veces os horarios impostos non axudan a que o alumnado acade os seus obxectivos e dificultan a entrada de novos proxectos ligados ás realidades culturais, sociais ou naturais (Pérez Gómez, A. I., 2007). O/a docente debe crear un entorno no que o/a alumno/a se sinta libre de probar, reflexionar, errar e resolver os problemas, e así proporcionarlle a confianza que necesita para a súa vida.     

Outro elemento que hai que destacar cando se está a comentar sobre o que debería ter unha aula para ser máis competente é a orientación. A orientación trátase do proceso de axuda continuo a todas as persoas, en todos os seus aspectos co obxecto de potenciar o desenvolvemento humano ó longo de toda a vida (Bisquerra e Álvarez, 1999:9). Neste proceso están inmersos un conxunto de axentes como o equipo docente (xa analizados anteriormente), os/as titores, os/as orientadores e as familias do alumnado. A orientación ten un rol moi importante na formación do/a estudante e que, moitas veces, non se lle da a importancia que merece. A través dela, e máis concretamente mediante a titoría, foméntase o desenvolvemento académico e profesional do alumnado e estimúlanse as estratexias de aprendizaxe para que este poida seguir aprendendo sempre. Unha inadecuada orientación pode ter consecuencias moi negativas na vida do/a estudante, por iso é preciso contar con bos profesionais neste ámbito.

En resumo, nesta sociedade cambiante é preciso que a forma de ensinar se adapte a ela. A ensinanza tradicional xa non vale e hai que innovar para que o alumnado sexa o máis competente posible na súa traxectoria persoal e laboral. Neste contexto, agora os/as estudantes requiren dun modelo de aprendizaxe máis funcional, vinculado as súas necesidades.

Para levar a cabo este tipo de aprendizaxe están os/as docentes, cuxo papel é o de dotar ó alumnado de ferramentas para autorregular o coñecemento, interpretar e comprender a realidade.

Da mesma maneira en que cambia a ensinanza, cambia o alumnado, Así, este debe estar disposto a aprender e participar activamente no proceso de aprendizaxe.

Alén disto, é importante destacar que o entorno no que se produce a ensinanza inflúe no desenvolvemento das tarefas dos/as docentes e dos/as estudantes. É imprescindible que sexa un contorno seguro, no que se favoreza a motivación, a confianza, a cooperación entre iguais e o interese no desenvolvemento das competencias dende unha perspectiva práctica. Tamén é necesario ter presente a importancia de contar con orientadores para que actúen como guía e axuda a todos/as os/as estudantes durante o seu desenvolvemento. Se todos estes elementos cumpren a súa función, a aula na que se imparta calquera área de coñecemento poderá ser un éxito.

Leave a Comment competencias, enseñanza, lenguas extranjeras, LOMCE, orientación, reflexións de aula